‘อำลาพุทธราชาชาตินิยม: วิพากษ์แนวคิดชาตินิยมแบบพุทธของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ.ปยุตโต)’

    ในบ้านเรายังไม่มีการปะทะถกเถียงระหว่างแนวคิดพุทธราชาชาตินิยมกับเสรีนิยมและโลกวิสัยอย่างจริงจัง เวลาตั้งคำถามว่าพระสงฆ์เกี่ยวข้องกับการเมืองได้หรือไม่ จึงมีคำตอบเพียงด้านเดียว คือ คำตอบที่อ้างธรรมวินัยและคำสั่งมหาเถรสมาคม แต่ถ้าตอบบนจุดยืนเสรีนิยมและหลักการโลกวิสัย การที่พระสงฆ์ในฐานะปัจเจกบุคคลแสดงความคิดเห็น หรือแสดงออกใด ๆ ในทางสนับสนุนเสรีภาพและประชาธิปไตยย่อมไม่ผิด     ระบบมหาเถรสมาคมที่เป็นศาสนจักรขึ้นตรงต่ออำนาจของกษัตริย์ตามโบราณ ราชประเพณีที่มีอำนาจแบบศาสนจักรยุคกลางในการ ตีกรอบ ให้พระสงฆ์ทำหน้าที่ทางการเมืองสนับสนุนอำนาจบารมีบุญญาธิการ ความศักดิ์สิทธิ์ ของกษัตริย์ หรือสนับสนุนอุดมการณ์ ชาติ ศาสนา กษัตริย์เป็นด้านหลัก และห้ามพระสงฆ์ใช้สิทธิทางการเมืองสนับสนุนเสรีภาพและประชาธิปไตยในฐานะพลเมือง ต่างหากที่ผิดและต้องยกเลิกระบบศาสนจักรของรัฐแบบยุคกลางนี้เสีย