คนยังคงยืนเด่นโดยท้าทาย จากมหาวิทยาลัยลาดยาวถึงวาระสุดท้ายแห่งชีวิต (พ.ศ.2500-2509)

วันอาทิตย์ที่ ๑๓ ธันวาคม ๒๕๒๔ เวลาประมาณบ่าย ๒ ถือเป็นวันสำคัญวันหนึ่งของตระกูล “ภูมิศักดิ์” เพราะเป็นวันที่สายเลือดสนิทได้กลับมาบ้านเก่า หลังจากที่ห่างหายไป ๑๕ ปี แต่กลับมาเพียงอัฐิที่สหายคนหนึ่งนำกลับมา วันอาทิตย์ที่ ๒๒ ธันวาคม ๒๕๒๔ มีการนำอัฐิของผู้ที่จากไปอย่างทระนงเข้าบรรจุสถูป เมื่อเวลาประมาณ ๑๑.๓๐ นาฬิกา มีคนร่วมพิธีไม่กี่คน แน่นอนละ ภิรมย์ ภูมิศักดิ์ พี่สาว, พานซานหลิน, จินตนา กอตระกูล เพื่อนร่วมคุกก็อยู่ในพิธีด้วย น้องรุ่นหลังๆ มี สายสุมาลย์ ไกรฤทธิ์ และ ข้าพเจ้า ค่อนข้างจะเงียบเหงาและวังเวง พิธีการผ่านไปเรียบร้อย เสมือนกับว่าไม่มีอะไรเคลื่อนไหว ก็จะมีอะไรเกิดขึ้นได้ละกับขบวนการที่ถูกทำให้ลืมที่กระทำมาอย่างต่อเนื่องยาวนานกับบุคคลที่ไม่อยู่ในกระแสหลักของเมืองไทยเช่นเขา จิตร ภูมิศักดิ์ ข้าพเจ้าพยายามตามฟังเพลงหลายๆ เพลง อย่าง A TREE IN THE MEDOW, BLUE MOON, LAVENDER BLUE, MAGIC IS THE MOONLIGHT, COME BACK TO SORRENTO เพลงเหล่านี้เป็นเพลงที่ จิตร ภูมิศักดิ์ จดหรือมีไว้ในสมุดเพลงของตัวเอง การฟังเพลงก็คือการเรียนรู้และเพื่อบันเทิง จรรโลงใจ เพลงหวานๆ หลายเพลงอย่าง DANNY BOY, TENNESSEE WALTZ, SMOKE GETS IN YOUR EYES หรือ GYPSY MOON ล้วนไพเราะเพราะพริ้งยังเป็นที่ติดอกติดใจจนถึงยุคปัจจุบัน ข้าพเจ้าเองยอมรับว่ายังไม่เคยฟังเพลงSOLO MIO, L’ÂME DER POÉTES, SERENATA หรือ OL’Y MAN RIVER ที่เอ่ยชื่อมาทั้งหมดนี้ ล้วนแต่เป็นเพลงที่ จิตร ภูมิศักดิ์ มีบันทึกไม่เนื้อก็ทำนองไว้ในสมุดจดเพลงทั้งนั้น สมัยติดคุกอยู่ลาดยาว ก็มีสมุดบันทึกเพลงเข้าไปอยู่ด้วย มีทั้งเพลง SANTA LUCIA, MENUET ของบีโธเฟ่น, BLUE DANUBE ของ JOHAN STRAUSS, SÉRÉNADE DE SCHUBERT, MEXICO WAY, LA MARSEILLAISE และที่ขาดไม่ได้คือ เขมรเลียบพระนคร (หลวงประดิษฐ์ไพเราะ ศร ศิลปบรรเลง), แขกต่อยหม้อ (มนตรี ตราโมท), โสมส่องแสง (มนตรี ตราโมท) และ ต้นบรเทศ เริ่มอารัมภบทมาเสียยาวก็เพื่อจะพยายามฉายให้เห็นถึงความสามารถ ความสนใจ ประกอบกับมีใจรักชอบด้านดนตรี จึงอย่าแปลกใจที่หนังสือชุดกวีนิพนธ์ “คนยังคงยืนเด่นโดยท้าทาย” ซึ่งเป็นเล่มลำดับ ที่ ๓ ในชุดกวีนิพนธ์ จึงเต็มไปเพลงที่ จิตร ภูมิศักดิ์ ประพันธ์ขึ้น พลังที่อัดแน่นในหัวใจ และความเชี่ยวชาญในด้านการใช้ภาษา นอกจาก เพลงที่ได้รับแรงดลใจแต่งขึ้นเอง ก็ยังมีคนวานให้เขาช่วยแต่ง ทั้งจากเพื่อนฝูงที่รักใคร่ชอบพอกันจริงๆ และจากผู้ที่มีตำแหน่งหลักในพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย เพลงของพรรคคอมมิวนิสต์ที่โด่งดังไม่ว่าจะเป็น “ภูพานแห่งการปฏิวัติ”หรือ “มาร์ชกองทัพปลดแอกประชาชนไทย” ล้วนแต่เป็นฝีมือของ จิตร ภูมิศักดิ์ ทั้งสิ้น งานกวีนิพนธ์เล่มคนยังคงยืนเด่นโดยท้าทายเป็นงานเล่มที่ ๓ หรือเล่มสุดท้ายในชุดกวีนิพนธ์ รวบรวมจากงานที่ประพันธ์ขึ้นบางส่วนในปี พ.ศ. ๒๕๐๐ จนถึงวาระปี ๒๕๐๙ อันเป็นปีสุดท้ายของชีวิต และในที่สุดห่างเหินไป ๑๕ ปี จิตรก็ได้แปรสภาพเป็นอัฐิกลับมาบ้านเกิดที่เคยเนาว์ในปี พ.ศ. ๒๕๒๔ ก่อนที่จะกล่าวอะไรต่อไป ขอแจ้งให้ทราบว่า ผู้ที่จะอ่านงานกวีนิพนธ์ของจิตรอย่างได้อรรถรส ควรอ่านมาตั้งแต่เล่มแรกในชื่อ ด้นดั้นดุ่มเดี่ยวคนเดียวแด(ตุลาคม ๒๕๕๐) และเล่ม ๒ ในชื่อ ถึงร้อยดาว พราวพรายกระจายแสง (มีนาคม ๒๕๕๑) ได้อรรถรสแล้วยังได้เกร็ดชีวิตและประวัติศาสตร์อีกพอควร จิตร ภูมิศักดิ์ ถูกจับเข้าคุกเมื่อตุลาคม ๒๕๐๑ ด้วยข้อหามีการกระทำอันเป็นคอมมิวนิสต์ ว่าไปแล้วงานชุดนี้ส่วนใหญ่เป็นงานที่ประพันธ์ขึ้นในคุก มีไม่กี่ชิ้นที่ประพันธ์ขึ้นหลังจากออกจากคุก และจิตรได้ตัดสินใจเข้าร่วมต่อสู้ร่วมกับพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย เนื้อหาของบทกวีนิพนธ์หรือบทเพลงของจิตรในย่านระยะเวลานี้ จึงเต็มไปด้วยอุดมการณ์ของการต่อสู้เพื่อที่จะเอาชนะระบอบเผด็จการสมัย สฤษดิ์ธนะรัชต์ และเปิดโปงให้เห็นภัยที่ร้ายแรงของจักรวรรดินิยมอเมริกา เปิดโปงความไม่ชอบมาพากลของอำนาจรัฐ การคอรัปชั่น และ สภาพสังคมที่เลวงไปด้วยข่าวปล้น ความเสื่อมทรามทางวัฒนธรรม เปิดโปงให้เห็นถึงการแทรกแซงของอเมริกาที่พยายามเป่ากระหม่อมผู้นำไทยให้เดินตามอเมริกา สรุปแล้วคือความชั่วร้ายของระบอบทุนนิยม และลัทธิจักรวรรดินิยมล่าเมืองขึ้น ขณะที่งานอีกส่วนหนึ่งก็เป็นงานสร้างสรรค์ ปลุกปลอบให้กำลัง ใจมิตรผู้ร่วมอุดมการณ์ งานเพลงที่ปลุกปลอบให้กำลังใจและแฝงไปด้วยความไพเราะอย่างเพลง “แสงดาวแห่งศรัทธา” ยังเป็นเพลงที่ให้กำลังใจให้ความหวัง สำหรับผู้ร่วมอุดมการณ์มาจนถึงปัจจุบัน โดยเฉพาะวลีทองที่ว่า “คนยังคงยืนเด่นโดยท้าทาย” ถึงแม้ว่าจะถูกกระทำอย่างโหดเหี้ยมสาหัสสากรรจ์เพียงไรก็ตาม งานกวีนิพนธ์ คนยังคงยืนเด่นโดยท้าทายเล่มนี้ ตลอดจน ๒ ก่อนหน้า คือ ด้นดั้นดุ่มเดี่ยวคนเดียวแดและ ถึงร้อยดาวพราวพรายกระจายแสงข้าพเจ้าในฐานะบรรณาธิการปรารถนาให้เป็นงานรวบรวมกวีนิพนธ์ของ จิตร ภูมิศักดิ์ ที่สมบูรณ์ที่สุด น่าจะอ้างได้ว่าเป็นการให้ความสำคัญกับงานกวีนิพนธ์ของกวียุคใหม่ที่สำคัญคนหนึ่งของประเทศไทยในยุคปัจจุบันอย่างที่ภาครัฐบาลไม่เคยทำมาก่อน แต่อย่างไรก็ตามข้าพเจ้าก็จะไม่ตีขลุมว่าได้รวบรวมงานกวีนิพนธ์ของ จิตร ภูมิศักดิ์ หมดแล้วทุกชิ้น คำอธิบายกวีนิพนธ์แต่ละบทอาจจะมีที่พลาดพลั้งได้เช่นกัน ข้าพเจ้ายินดีน้อมรับทุกกรณี ขอให้ท่านผู้รู้ ผู้ศรัทธา ผู้ชอบอ่านและค้นคว้าเยี่ยงหนอนหนังสือทุกท่าน ช่วยกันค้นคว้าสืบค้นให้ละเอียดลออเถิด ติติงมา เพื่อผลงานจะได้สมบูรณ์ที่สุดในโอกาสที่จะตีพิมพ์ครั้งต่อไป